Harmonogram seminariów

28 października 2024 r, 18:00 (poniedziałek)
Doświadczenie Younga trochę inaczej

dr Krzysztof Krawiec
Wydział Fizyki
Uniwersytet Warszawski

Doświadczenie Younga jest obecnie łatwe do wykonania, i w wersji z małym diodowym laserem i prostą siatką dyfrakcyjną niedrogie. Oprócz pokazania zjawiska interferencji (co jest dowodem na falową naturę światła) łatwo jest na jego podstawie wyliczyć z uczniami długość fali świetlnej…

Bardzo ciekawą modyfikację tego klasycznego doświadczenia można wykonać dodając do tego zestawu proste prostopadłościenne akwarium (szklane lub plastikowe). Gdy umieścimy siatkę wewnątrz akwarium (na przykład przyklejając ją do ścianki taśmą klejącą) a na przeciwległej ścianie zainstalujemy ekran (choćby z kartki papieru) możemy wykonać to doświadczenie raz w powietrzu, a raz wypełniając akwarium wodą.
Efekt zbiegnięcia się prążków dyfrakcyjnych po nalaniu wody jest naprawdę spektakularny, i pozwala na zadanie wielu ciekawych pytań, a z kolei odpowiedzi na te pytania postawią nas zarówno przed możliwością kolejnych pomiarów, jak i przed kolejnymi problemami.
Podstawowe pytanie brzmi oczywiście – dlaczego prążki się „zbiegły”?
Skoro prążki po nalaniu wody są rozstawione węziej – to, nie ma rady, fala musiała się skrócić.
Dlaczego – bo w wodzie światło rozchodzi się wolniej niż w powietrzu.
O ile skrócić – to możemy wyznaczyć porównując długości fali (łatwo wyznaczalne z położenia prążków) w powietrzu i w wodzie.
Przy tej okazji możemy wyznaczyć współczynnik załamania wody, będący stosunkiem prędkości, a zatem stosunkiem długości fal.
Pojawi się jednak pytanie – skoro fala czerwonego lasera w powietrzu miała 600 nm, a w wodzie wyjdzie nam 450 nm, to dlaczego w wodzie też jest czerwona? Przecież według wszystkich tabelek 450 nm to niebieski!
Co powinno doprowadzić nas do konkluzji – oko jako kolor widzi nie długość fali, a energię kwantu (czyli częstotliwość). Długościami fali w opisie barw posługujemy się dla wygody (są znacznie bardziej intuicyjne i łatwiejsze do zapamiętania niż częstotliwości), ale to przeliczenie zostało wykonane prze założeniu rozchodzenia się światła w próżni lub w powietrzu. W ośrodkach gęstych optycznie odpowiednie fale będą znacząco krótsze.

30 listopada 2024 r, 12:00 (sobota)
Zadania z Turnieju Młodych Fizyków na każdej lekcji

Dobromiła Szczepaniak,
Akademickie Liceum Ogólnokształcące
Politechniki Wrocławskiej

Międzynarodowy Turniej Młodych Fizyków (IYPT) to coroczny konkurs, który stawia przed uczniami szkół średnich wyzwania związane z otwartym badaniem naukowym i rozwiązywaniem problemów. Jego celem jest rozwijanie pasji do fizyki, umiejętności krytycznego myślenia, pracy zespołowej oraz prezentacji. W tym prestiżowym konkursie międzynarodowym zespoły uczniów badają i przedstawiają rozwiązania trudnych problemów fizycznych. Promuje on praktyczne, oparte na badaniach podejście do nauki, zachęcając uczniów do twórczego myślenia i współpracy. Umiejętności potrzebne do opanowania fizyki są złożone, dlatego różnorodne działania angażujące uczniów mogą zapobiec nudzie w klasie. Jednak fizyka wymaga ciągłego wysiłku, przez co mniej zmotywowani uczniowie są narażeni na porażkę. Istnieje wiele sposobów na podtrzymywanie entuzjazmu dla nauki, a idee związane z IYPT należą do moich ulubionych.
Każdego roku Komitet Międzynarodowy udostępnia siedemnaście otwartych problemów fizycznych dla nastolatków i ich nauczycieli. Podczas warsztatów omówimy wybrane problemy IYPT i korzyści, jakie przynoszą różne etapy przygotowań zarówno uczniom, jak i nauczycielom. Proces formułowania pytań, stawiania hipotez, definiowania zmiennych, planowania eksperymentów, analizowania danych i wyciągania wniosków – czyli praktyczna nauka metody naukowej – jest bardziej satysfakcjonujący, gdy jest atrakcyjny nie tylko dla uczniów, ale także dla nauczyciela. Zadania IYPT są właśnie takie – nowe, bez jednej „poprawnej” odpowiedzi, a w finale kluczowe są kreatywność i innowacyjne podejście. Podzielę się doświadczeniami zdobytymi podczas korzystania z idei IYPT w codziennej pracy nauczyciela. W różnych szkołach, z uczniami o zróżnicowanych zainteresowaniach i umiejętnościach, staję się lepszym nauczycielem dzięki wykorzystaniu IYPT. W skrócie, IYPT to: Zespołowość – Zawody odbywają się w zespołach, każdy zespół składa się z pięciu uczniów i dwóch mentorów. Nauka – Zadania są otwarte i mogą być rozwijane przez cały rok, symulując rzeczywistą pracę naukową. Międzynarodowość – Konkurs obejmuje 38 krajów i tysiące uczniów z całego świata.

16 grudnia 2024 r, 18:00 (poniedziałek)
Eksperymentuj i odkrywaj! Jak budować zrozumienie pojęć abstrakcyjnych w naukach ścisłych poprzez doświadczenia i obserwację

dr Zuzanna Jastrzębska-Krajewska

Opis prelekcji:

Fizyka nie musi być uważana za trudną – fizyka, jak wszystkie nauki ścisłe, jest fascynująca. Naszym celem, jako dorosłych, jest pokazać dzieciom, jak niesamowity jest świat i jak bardzo mogą się rozwijać dzięki wiedzy z zakresu nauk ścisłych. Aby to było możliwe, musimy znaleźć sposób, by otworzyć umysł dziecka na wiedzę.

Podczas tej prelekcji dr Zuzanna Jastrzębska-Krajewska (@pani__zuzia), pedagożka i ekspertka w zakresie rozwoju myślenia dzieci oraz uczenia matematyki, omówi, jak poprzez praktyczne doświadczenia można rozwijać rozumienie pojęć matematycznych u dzieci na różnych etapach edukacji. Prelegentka pokaże, jak wprowadzenie elementów obserwacji, manipulacji przedmiotami i eksperymentowania pozwala uczniom przejść od myślenia konkretnego do abstrakcyjnego, co jest kluczowe w rozumieniu matematyki. W trakcie prelekcji dr Jastrzębska-Krajewska opowie, jak dostosowywać treści matematyczne do poziomu rozwoju poznawczego uczniów i jak ułatwić im odkrywanie pojęć takich jak liczby, operacje matematyczne, figury geometryczne i proporcje – nie poprzez naukę pamięciową, ale przez aktywne doświadczenie.

Warsztat praktyczny:

Warsztat poprowadzi dr Jastrzębska-Krajewska, która przeprowadzi nauczycieli przez zestaw ćwiczeń i aktywności, w których dzieci mogą „dotknąć” matematyki – dosłownie i w przenośni. Nauczyciele dowiedzą się, jak za pomocą prostych przedmiotów i codziennych sytuacji wprowadzać dzieci w świat matematyki, umożliwiając im manipulowanie obiektami i liczbami, co buduje ich intuicję matematyczną. Warsztat pomoże nauczycielom projektować zajęcia, które angażują uczniów w różnorodne eksperymenty, od liczenia i sortowania przedmiotów po wizualizację równań i figur geometrycznych. Dzięki temu dzieci mogą samodzielnie odkrywać zasady matematyki, co sprzyja głębszemu zrozumieniu pojęć i trwałemu przyswajaniu wiedzy.

BIO

Zuzanna Jastrzębska-Krajewska to doktor nauk społecznych, pedagog i specjalistka w zakresie nauczania matematyki dzieci w klasach młodszych, powszechnie znana jako „Pani Zuzia”. Prowadzi projekty edukacyjne, takie jak #20minutdlaMATEMATYKI oraz „Ruch + muzyka = matematyka”, które kładą nacisk na rozwijanie myślenia krytycznego oraz łączenie matematyki z aktywnością fizyczną i muzyką, co wspiera rozwój kompetencji matematycznych dzieci.

Dr Jastrzębska-Krajewska uważa, że edukacja matematyczna powinna być narzędziem nie tylko do rozwoju umiejętności rachunkowych, ale także do kształtowania zdolności logicznego i krytycznego myślenia, współpracy oraz zaradności życiowej. Jej celem jest nie tylko nauka matematyki, lecz również pokazanie dzieciom i dorosłym, że matematyka jest fascynująca i ma praktyczne zastosowanie w życiu codziennym. Pracuje również nad projektami związanymi z neuropsychologią i wykorzystaniem nowoczesnych technologii w nauczaniu 

27 stycznia 2025 r, 18:00 (poniedziałek)
Działania edukacyjne Europejskiej Agencji Kosmicznej adresowane do uczniów i nauczycieli
Konkurs CanSat z perspektywy uczniów.

Aleksander Jasiak
ESERO Polska
Drużyna OkoSat
Społeczne Liceum Ogólnokształcące nr 25 w Warszawie

Prezentacja eksperta zostanie poprzedzona wystąpieniem uczniów z drużyny OkoSat biorących udział w konkursie CanSat. Opowiedzą jak konkurs wygląda z ich perspektywy i czego nowego nauczyli się w czasie przygotowania swojego projektu.

Podczas spotkania dowiesz się w jakie aktywności przygotowane przez Europejską Agencję Kosmiczną możesz zaangażować się Ty i Twoi uczniowie. Będzie i o gotowych zasobach edukacyjnych, i o konkursach w których możecie wziąć udział, a także o dalszych możliwościach szkoleniowych. W części stacjonarnej seminarium, wspólnie przeprowadzimy natomiast doświadczenie pokazujące, że można używać wątków kosmicznych w szkole, mając do dyspozycji tylko bardzo proste materiały

15 marca 2025 r, 12:00 (sobota)
Pierwsza polska misja na ISS

Anna Bukiewicz-Szul
Stowarzyszenie WroSpace

Rok 2025 zapisze się w historii przede wszystkim w związku z wysłaniem drugiego Polaka w kosmos na pierwszą polską misję na Międzynarodową Stację Kosmiczną. Jakie działania edukacyjne zostały przygotowane dla tej misji, a także przed i po niej? O tym opowie koordynatorka ogólnopolskiego programu edukacyjnego dla misji IGNIS.

Anna Bukiewicz-Szul – Współzałożycielka i liderka stowarzyszenia WroSpace (www.wrospace.pl). Popularyzatorka nauki, specjalizująca się w eksploracji kosmosu, astronomii oraz fizyce współczesnej. Z wykształcenia fizyk komputerowy. Była nauczycielka fizyki i informatyki we Wrocławiu (14 lat). Od 2023 r. ekspertka w Polskiej Agencji Kosmicznej odpowiedzialna za przygotowanie edukacyjnej części misji IGNIS. Pasjonatka, społeczniczka. We WroSpace odpowiedzialna za organizację oraz stronę merytoryczną projektów WroSpace, w tym World Space Week Wrocław jednego z największych imprez popularnonaukowych o tematyce kosmicznej w Polsce. Jest Ambasadorką Kosmiczną Biura Edukacji Kosmicznej ESERO Polska. Współorganizatorka szkoleń dla nauczycieli, podczas których wykorzystuje wiedzę z międzynarodowych kursów, w których sama brała udział, m.in. organizowanych przez CERN, ESA i ASEF. Laureatka nagrody Polskiego Towarzystwa Fizycznego dla Wyróżniających się Nauczycieli Fizyki w 2020 r, Konstelacji ARP S.A. w 2023 r w kategorii „Nadzieja sektora kosmicznego”. Prywatnie mama dwójki wspaniałych dzieci.

14 kwietnia 2025 r, 18:00 (poniedziałek)

Z prądem i pod prąd – elektryczność i magnetyzm w doświadczeniach
dr Jakub Wiśniewski, Pracownia Pokazów Wykładowych, Wydział Fizyki UW

Pracownia Pokazów Wykładowych stanowi integralny element Auli Wykładowej Wydziału Fizyki UW. Jest miejscem gdzie spotykają się dydaktycy z naszego Wydziału, którym bliska jest idea kształcenia fizyki z wykorzystaniem pokazów i doświadczeń fizycznych w czasie wykładów. Taka formuła wykładów sięga początków Wydziału tj. lat dwudziestych XX wieku. Niemal wszystkie wykłady prowadzone na naszym Wydziale są ilustrowane doświadczeniami fizycznymi. Pracownia nasza posiada w swoich zbiorach ponad tysiąc zestawów do pokazów fizycznych.

Na seminarium zostaną zaprezentowane i omówione wybrane doświadczenia dotyczące zagadnień związanych z elektrostatyką, magnetyzmem oraz prądem elektrycznym. Wspomniane doświadczenia zostały dobrane tak, aby były zgodne z podstawą programową nauczania fizyki w szkołach średnich i mogą stanowić inspiracje dla nauczycieli jak urozmaicić nauczanie fizyki we własnych klasach. W cześć warsztatowej nauczyciele będą mogli samodzielnie przygotować i przeprowadzić demonstracje z wykorzystaniem łatwo dostępnych komponentów, które będą mogli odtworzyć w sali lekcyjnej.

24 maja 2025 r., 12:00 (sobota)

Aleksander Kołodziej, Liceum Ogólnokształcące Sternik

16 czerwca 2025 r, 18:00 (poniedziałek)

Małgorzata Szymura, Zespół Szkół w Czerwonce-Leszczynach